Mücbir sebepler Vergi Usul Kanunu 13’üncü maddesi ile tanımlanıyor. Covid-19 salgını da mücbir sebepler arasında sayılıyor. Devletin salgına reaksiyonu vergi indirimi veya af gibi bir uygulamalardan ziyade beyanname verilmesini erteleyerek ödenecek vergileri ötelemek olmuştur. Ancak yaz aylarında ertelemeler son bulduğunda vergi yükü kendisini hissettirecektir, sektörler ciddi bir yükle karşılaşacak. Bunun finansmanının sağlanması gerekiyor.
A.Ü. Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı | Doç. Dr. Cenker Göker
Covid-19 Sonrası Vergi Düzenlemeleri
Bu süreçte vergi ertelemesi yanında, nafaka hariç tüm icra alacak takipleri de durduruldu. Ancak süreç bittiğinde bir konkordato rüzgarı yaşanması olasıdır. Bunu engellemenin yolu alacakların döndürülmesinden geçiyor. Bu noktada devlet müdahil olabilir.
Salgın sürecinde gelir vergisi, kurumlar vergisi ertelendi. Geçici vergi döneminin gelmesiyle bunların da erteleneceği yönünde bir beklenti var. Hazine ve Maliye Bakanlığı süreci sistematik şekilde yönetiyor. Vergi takviminde yaklaşan vergileri erteliyor.
Dünyada da vergi için af veya indirim değil, erteleme uygulamasına gidiliyor. Ancak nakit akışının sağlanarak stagflasyonun engellenmesi için negatif vergi (transfer harcamaları) uygulamaları da yürütülüyor. Stagflasyon, enflasyondan çok daha tehlikeli bir durgunluk halidir. Üretim daha az istihdamla sürer ama tüketim azalır, fiyatlar da yükselir. Ülkeler bunu düzeltmek için düşük faizli kredilerle ve hatta negatif vergi aktarımlarıyla, sistemin işlerliğini sağlama yoluna gidiyor.
Verginin ortadan kaldırılması gibi bir durum söz konusu olamaz, aksi halde devlet ya kasasındaki parayı kullanmak ya da para basmak zorunda kalır.
COVID-19 sonrası dünyadaki eğilimler
Dünyada vergi ertelemesi yanında sosyal güvenlik primlerinin devletçe üstlenilmesi gibi bir eğilim de olduğunu görüyoruz. İşten çıkarmaların önüne geçmek için sosyal güvenlik primlerinin ve işçilerin gelir vergisinin bir süre devletçe üstlenilmesi bir yoldur. Türkiye’de 3 ay işten çıkarma yasağı getirilmiştir. Bunun sonuçları ancak 3 ayın sonunda netleşir.
Çözüm yeni bir vergi sistemi olabilir. 2020 yılı yok sayılarak bunun yükü 2021’de tüm paydaşlarca sırtlanabilir. İnsanlar şu anda evden çıkmamak, satın almamak düşüncesinde. Bunu yönetmenin yolu vergi tatilidir. Devlet 3 ay vergi tatilinin finansmanını sağlayacak güçtedir. Kurumlar vergisi üç yıl için %20’den 22’ye çıkarılmıştı, 2020 son uygulama yılıydı. Bu uzatılarak açık kapatılabilir.
Amaç bu sürecin atlatılmasıdır. İşsizliğin artmasını engellemek için müteşebbislere doğurduğu yükü azaltmak için işçilerin gelir vergisinin geçici bir süre için sıfırlanması, sosyal güvenlik primlerinin devlet tarafından üstlenilmesi, vergi tatili gibi alternatif uygulamalar ekonomiye nefes olabilir.
Gıda sektörü bir talep artışı yaşıyor. Ülkemiz gıda açısından şanslı. Sektör önümüzdeki dönemde ihracatla ilgili sorunlar yaşayabilir. Diğer yandan ambalajlı ürünlere talep daha da artabilir.
Yapılması gerekenler:
- Gıda ve içecek sanayiinin mücbir sebep hükümlerinden faydalanabilmelidir. Bu konuda muhatap Hazine ve Maliye Bakanlığı’dır.
- Mücbir sebep hükümlerinden faydalanamayanlar Vergi Usul Kanunu 17’nci maddedeki “zor durum” halini kullanarak erteleme isteyebilir.
- Ertelenen vergilerin, erteleme sonunda yaratacağı yükü hafifletmek adına vergi tatili önerisi ciddi şekilde tartışılmalıdır. Nasıl ki sağlık çalışanları bugün için kahramansa, gıda sektörü de kahramandır. Süreç uzarsa Ağustos’tan sonra zorluklar başlayacaktır, o zamana kadar vergi tatili önerileri somutlaşmış olmalıdır.
- Dünya firmaların nakit akışını sağlayan, istihdamı koruyan önlemler almaktadır. Sosyal güvenlik primlerinin, gelir vergisinin işçilere düşen payının 6 ay boyunca devletçe yüklenilmesi düşünülebilir. Buna benzer teşvikler kısıtlı alanlarda yatırım teşviklerinde uygulanabildiğine göre, bu olağanüstü günlerde de özellikle sürdürülebilir üretimi sağlamak adına gerçekleştirilebilir.
- Gıda üretimine ilişkin özel bir uygulama yapılmalı. Talep artıyor olabilir ama üretimde sıkıntı yaşanması için sektörün sesine kulak vermekte yarar var.
- FAO Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık: Gıda sanayini zorlu bir dönem bekliyor
- COVID-19 Sonrasını Değerlendirmek için Öncesini Anlamak
- COVID-19 Sonrasında Türkiye’yi ve Dünyayı Neler Bekliyor?
