Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2020 yılında tarım, gıda ve içecek sektörü 20,7 milyar dolar ihracat, 16,1 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2020 yılında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %12 arttı. 2020 Aralık ayında ithalattaki önemli artış dikkat çekti.
Genel Ticaret Sistemine (GTS) göre yayınlanan dış ticaret verilerine göre ihracat 2020 yılında önceki yıla göre %5 oranında artarken, ithalat %3,1 arttı. 2020’nin ilk 6 ayında ithalat önceki yılın aynı dönemine göre %7,6 oranında artış göstermişti. Sonraki aylarda ithalat yavaşlamış, 2020’nin ilk 11 ayındaki ithalat, önceki yılın aynı ayına göre %1 yüksek seviyede kaydedilmişti. Ancak Aralık ayında ithalattaki büyük artış, yıl genelindeki verilere önemli etki etti.
Aylık bazda bakıldığında Aralık ayında ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre %24,9 artışla 1,8 milyar dolara, aylık ihracat ise %14,6 artışla 2,2 milyar dolara yükseldi.
Dış ticaret dengesi yıl sonuna doğru geriledi
Kasım ve Aralık aylarındaki aylık ithalatta kaydedilen önemli ve yıl ortalamasının üzerine artışlar (sırasıyla %9,4 ve %24,9) dikkat çekerken, dış ticaret dengesini yılın önceki dönemlerine kıyasla daha düşük bir seviyeye çekti.
2020 yılında sektörün dış ticaret dengesi önceki yıla göre %12,1 artarak 4,6 milyar dolar olarak gerçekleşti.
2020’nin ilk 7 ayında sektörün dış ticaret dengesi önceki yılın aynı dönemine göre %11,6 artışla 2,1 milyar dolara yükselmiş, 10. ay itibariyle önceki yılın aynı dönemine kıyasla %26,4’lük önemli bir artışla 3,8 milyar dolara ulaşmıştı. 2020’nin ilk 11 ayında ise önceki yılın aynı dönemine kıyasla %16’lık önemli bir artışla 4,26 milyar dolara yükselmişti. Yaz aylarında artan tarımsal üretimle hızla yükselen dış ticaret dengesinin yıl sonuna doğru azalması dikkat çekti .
İhracat birim değeri 2020 yılında bir önceki yıla kıyasla %3,7’lik bir artışla 1.019 dolar/ton, ithalat birim değeri %5,7’lik bir artışla 498 dolar/ton olarak gerçekleşti.
Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler
2020 yılında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi, Un ve Makarna olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,6’sını oluşturdu.
En çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday, Soya Fasulyesi ve Ayçiçeği Yağı oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %24,2’sini, neredeyse 4’te 1’ini oluşturdu.
2020 yılı Aralık ayında en çok ihraç edilen ürünler Mandalina, Fındık içi ve Buğday Unu olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Buğday, Soya Fasulyesi ve Ayçiçek yağı oldu.
Son dönemde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen Ayçiçek yağı, 760 milyon dolarlık ithalat ile yıl genelinde en fazla ithal edilen 3. ürün olurken, yalnızca Aralık 2020’de 100,4 milyon dolarlık ithalat yapıldı.
En çok ihracat yapan sektörler
2020 yılı dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Sert Kabuklu Meyveler, Yaş Meyve, Şeker ve Şekerli Mamuller, Bitkisel Yağ ve Kuru Meyve/Sebze Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %43,8’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Hayvan Yemi, Bitkisel Yağ, Un, Nişasta ve Kakao-Çikolata sektörleri ise aynı dönemde en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %64,8’i, yani neredeyse 3’te 2’si bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oran, ihracatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.
Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 3,8 milyar dolarlık hacim ile toplam ithalatın %23,5’ini, yani neredeyse 4’te 1’ini oluşturdu.
Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Sektörü ise 2,7 milyar dolarlık ithalat ise toplam ithalatın %17’sini oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın Mayıs 2020 – Ocak 2021 döneminde neredeyse 2 katına çıkması, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların artmasıyla sonuçlandı.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2020 yılında önceki yıla göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Yaş Meyve (422 milyon dolar artış) ve Bitkisel Yağ (353 milyon dolar artış) sektörleri olurken, bunları Makarna (163 milyon dolar artış), Baklagil (128 milyon dolar artış) ve Meyve Suyu (79 milyon dolar artış) Sektörleri izledi.
Yılın son bölümünde Sert Kabuklu Meyveler Sektörü’nde büyük düşüş!
2020 yılının 9. ayı itibariyle önceki yılın aynı dönemine göre 211 milyon dolar artış kaydedilen Sert Kabuklu Meyveler Sektörü ihracatında, Ekim ve Kasım ayında önemli bir düşüş yaşandı. Sektörün ihracatı 2020 yılının ilk 11 ayında, geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla 57 milyon dolar geriledi. 2020 yılı toplamında ise 82 milyon dolar geriledi.
2020 yılında ihracatın en çok gerilediği sektörler ise Un Sektörü (110 milyon dolar düşüş), Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (82 milyon dolar düşüş), Kuru Meyve/Sebze Sektörü (60 milyon dolar düşüş), Hayvan Yemi Sektörü (47 milyon dolar düşüş) ve Yumurtacılık (41 milyon dolar düşüş) sektörleri oldu.
2020’de önceki yıla göre ithalatı en çok artan sektörler 425 milyon dolar artış ile Bitkisel Yağ, 172 milyon dolar artış ile Un, 164 milyon dolar artış ile Baklagil, 44 milyon dolar artışla Pirinç Değirmenciliği ve 40 milyon dolar artışla Şeker ve Şekerli Mamuller ve sektörleri oldu.
İthalatın en çok düştüğü sektörler Canlı Hayvan Ticareti (254 milyon dolar düşüş), Makarna (105 milyon dolar düşüş), Tütün ve Mamülleri (85 milyon dolar düşüş), Sebze (67 milyon dolar düşüş) ve Hayvan Yemi (59 milyon dolar düşüş) sektörleri oldu.
Özellikle Hayvan Ticareti Sektörü ithalatındaki 254 milyon dolarlık gerileme, ülke ekonomisi ve dış ticaret açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirildi.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2020 yılında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız ilk üç ülke 2,9 milyar dolar ile Irak, 1,6 milyar dolar ile Almanya ve 1,4 milyon dolar ile Rusya şeklinde sıralandı.
Bu 3 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %28,6’sını oluşturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve kiraz; Rusya içinse mandalina, şeftali ve üzüm oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2020 yılında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 3,2 milyar dolar ile Rusya, 1,4 milyar dolar ile Brezilya ve 1 milyar dolar ile Ukrayna oldu. Rusya, Brezilya ve Ukrayna’dan yapılan ithalat toplam ithalatın %35,1’ini oluşturdu.
Yılın ilk 7 ayında Ukrayna en çok ithalat yaptığımız 3. ülkeyken, Ağustos – Eylül döneminde 4. sıraya gerilemiş, yerini ABD’de kaptırmıştı. Kasım ayında Ukrayna tekrar 3. sıraya yükseldi ve yıl genelinde de bu pozisyonunu korudu.
Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ayçiçeği yağı ve ayçiçeği olurken; Brezilya’dan soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, buğday ve dane mısır ürünleri öne çıktı.