Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2020 yılının ilk 11 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 18,6 milyar dolar ihracat, 14,3 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2020’nin ilk 11 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %16 arttı. Kasım ayında ihracattaki düşüş dikkat çekti.
Genel Ticaret Sistemine (GTS) göre yayınlanan dış ticaret verilerine göre ihracat 2020 yılı ilk 11 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %4 oranında artarken, ithalat %1 arttı. Yılın ilk 6 ayında ithalat önceki yılın aynı dönemine göre %7,6 oranında artış göstermişti. Bu da 2020 yılının ilk yarısına kıyasla ilerleyen dönemde ithalatın yavaşladığını gösterdi.
Aylık bazda bakıldığında Kasım ayında ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre %9,4 artışla 1,4 milyar dolara yükseldi, aylık ihracat ise %3,8 düşerek 1,9 milyar dolara geriledi.
Kasım ayında, aylık ithalattaki önemli artış dikkat çekerken ihracatın düşmesi, dış ticaret dengesini yılın önceki dönemlerine kıyasla daha düşük bir seviyeye çekti.
Dış ticaret dengesi gerilese de geçen yıla göre halen yüksek
2020’nin ilk 11 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %16’lık önemli bir artışla 4,26 milyar dolara yükseldi.
2020’nin ilk 7 ayında sektörün dış ticaret dengesi önceki yılın aynı dönemine göre %11,6 artışla 2,11 milyar dolara yükselmiş, 10. ay itibariyle önceki yılın aynı dönemine kıyasla %26,4’lük önemli bir artışla 3,77 milyar dolara ulaşmıştı. Yaz aylarında hızla yükselen dış ticaret dengesinin, yıl sonuna doğru azalması dikkat çekti .
İhracat birim değeri 2020 yılının ilk 11 ayında bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %3,5’lik bir artışla 1.018 dolar/ton, ithalat birim değeri %4,5’lik bir artışla 491 dolar/ton olarak gerçekleşti.
Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler
2020 yılı ilk 11 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi, Un ve Makarna olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,9’unu oluşturdu.
En çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday, Soya Fasulyesi ve Ayçiçeği Yağı oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %23,8’ini, neredeyse 4’te 1’ini oluşturdu.
2020 Kasım ayında en çok ihraç edilen ürünler Mandalina, Fındık içi ve Buğday Unu olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Buğday, Soya Fasulyesi ve Sığır oldu.
En çok ihracat yapan sektörler
2020 yılı ilk 11 ayındaki dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Sert Kabuklu Meyveler, Yaş Meyve, Şeker ve Şekerli Mamuller, Bitkisel Yağ ve Kuru Meyve/Sebze Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %43,4’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Hayvan Yemi, Bitkisel Yağ, Un, Nişasta ve Kakao-Çikolata sektörleri ise aynı dönemde en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %65,1’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oran, ihracatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi. Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 3,4 milyar dolarlık hacim ile toplam ithalatın %23,7’sini, yani neredeyse 4’te 1’ini oluşturdu.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2020 yılı ilk 11 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Yaş Meyve (344 milyon dolar artış) ve Bitkisel Yağ (272 milyon dolar artış) sektörleri olurken, bunları Makarna (145 milyon dolar artış), Baklagil (131 milyon dolar artış) ve Meyve Suyu (68 milyon dolar artış) Sektörleri izledi.
2020 yılının 9. ayı itibariyle önceki yıla göre 211 milyon dolar artış kaydedilen Sert Kabuklu Meyveler Sektörü ihracatında, Ekim ve Kasım ayında önemli bir düşüş yaşandı. Sektörün ihracatı 2020 yılının ilk 11 ayında, geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla 57 milyon dolar geriledi.
2020 yılında ihracatın en çok gerilediği sektörler ise Un Sektörü (107 milyon dolar düşüş), Kuru Meyve/Sebze Sektörü (63 milyon dolar düşüş), Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (57 milyon dolar düşüş), Yumurtacılık (46 milyon dolar düşüş) ve Beyaz Et (44 milyon dolar düşüş) sektörleri oldu.
Geçen yılın aynı dönemine göre 2020’nin ilk 11 ayında ithalatı en çok artan sektörler 230 milyon dolar artış ile Bitkisel Yağ, 154 milyon dolar artış ile Baklagil, 64 milyon dolar artış ile Kakao ve Çikolata, 47 milyon dolar artışla Şeker ve Şekerli Mamuller ve 33 milyon dolar artışla Pirinç Değirmenciliği sektörleri oldu. Önceki yılın aynı dönemine kıyasla 2020’nin ilk 11 ayında Baklagil Sektörü ithalatı %44,8 artış gösterdi.
İthalatın en çok düştüğü sektörler Canlı Hayvan Ticareti (255 milyon dolar düşüş), Hayvan Yemi (106 milyon dolar düşüş), Tütün ve Mamülleri (87 milyon dolar düşüş), Sebze (69 milyon dolar düşüş) ve Nişasta (54 milyon dolar düşüş) sektörleri oldu.
Özellikle Hayvan Ticareti Sektörü ithalatındaki 255 milyon dolarlık gerileme, ülke ekonomisi açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirildi.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2020 yılı ilk 11 ayına ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız ilk üç ülke 2.6 milyar dolar ile Irak, 1.5 milyar dolar ile Almanya ve 1.2 milyon dolar ile Rusya şeklinde sıralandı.
Bu 3 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %28,6’sını oluşturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve kiraz; Rusya içinse mandalina, şeftali ve palm yağı oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2020 yılı ilk 11 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 2.8 milyar dolar ile Rusya, 1.3 milyar dolar ile Brezilya ve 0,9 milyar dolar ile Ukrayna oldu. Rusya, Brezilya ve Ukrayna’dan yapılan ithalat toplam ithalatın %35’ini oluşturdu.
Yılın ilk 7 ayında Ukrayna en çok ithalat yaptığımız 3. ülkeyken, Ağustos – Eylül döneminde 4. sıraya gerilemiş, yerini ABD’de kaptırmıştı. Kasım ayında Ukrayna tekrar 3. sıraya yükseldi.
Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ayçiçeği yağı ve ayçiçeği olurken; Brezilya’dan soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, buğday ve dane mısır ürünleri öne çıktı.