Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2021 yılının ilk 3 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 5,2 milyar dolar ihracat, 4,4 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2021’nin ilk 3 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %28,5 geriledi.
Özet Ticaret Sistemine (ÖTS) göre yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk 3 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %9,2 oranında artarak 5,19 milyar dolara, ithalat %21,4 artarak 4,35 milyar dolara ulaştı.
Aylık bazda bakıldığında Mart 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %15,6 artarak 1,87 milyar dolar, aylık ithalat %41,5 artarak 1,67 milyar dolar olarak gerçekleşti. Aylık ithalattaki yıldan yılda bu büyük artış, olumsuz bir durum olarak dikkat çekti.
İthalattaki artış trendi 2021 yılı başından beri devam ediyor
Aylık bazda ithalattaki bu önemli artış dış ticaret dengesine de olumsuz yansıdı. Ocak 2021’de dış ticaret dengesi önceki yıla kıyasla %38,4 daha düşüktü. 2021’in ilk 2 ayında dış ticaret dengesi önceki yılın aynı dönemine göre %13 düşük seviyede, 0,64 milyar olarak gerçekleşmişti. 2021’in ilk 3 ayında ise dış ticaret dengesi önceki yılın aynı dönemine göre %28,5 düşerek 0,84 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Şubat ayında bir toparlanma olsa da dış ticaret dengesinin halen önceki yıldan belirgin şekilde düşük olması dikkat çekti.
Birim ihracat değeri 2021’in ilk 3 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %1 artarak 1.088 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı ayına göre %28,7 artışla 583 dolar/ton’a yükseldi. Birim ithalat değerindeki bu büyük artış da olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.
Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler
2021’nin ilk 3 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi (0,36 milyar dolar), Un (0,22 milyar dolar) ve Ambalajlı Fındık (0,16 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %14,3’ünü oluşturdu.
Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (0,57 milyar dolar), Ham Ayçiçeği Yağı (0,31 milyar dolar) ve Soya Fasulyesi (0,24 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %25,7’sini, neredeyse 4’te 1’ini oluşturdu.
2021 yılı Mart ayında en çok ihraç edilen ürünler Fındık içi, Buğday Unu ve Rafine Ayçiçeği yağı olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Buğday, Ham Ayçiçeği Yağı ve Soya Fasulyesi oldu.
Son dönemde yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. ürün olan Ayçiçek yağında ithalat trendi devam etti. Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı.
En çok ihracat yapan sektörler
2021’in ilk 3 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Sert Kabuklu Meyveler (610 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (531 milyon dolar), Yaş Meyve (496 milyon dolar), Bitkisel Yağ (328 milyon dolar) ve Sebze (300 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %43,6’sı bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Aynı dönemde Hayvan Yemi (1.002 milyar dolar), Bitkisel Yağ (878 milyon dolar), Un (630 milyon dolar), Nişasta (320 milyon dolar) ve Kakao-Çikolata (209 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %69,9’u, yani 3’te 2’sinden fazlası bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ihracatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.
Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2021’in ilk 3 ayında 1 milyar dolarlık hacim ile toplam ithalatın %23,3’ünü , yani neredeyse 4’te 1’ini oluşturdu.
Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Sektörü, 2021’in ilk 3 ayında 878 milyon dolarlık ithalat ile toplam ithalatın %20,2’sini oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın da Mayıs 2020 – Ocak 2021 döneminde neredeyse 2 katına çıkması, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların belirgin bir biçimde artmasıyla sonuçlandı.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2021 yılının ilk 3 ayında önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Yaş Meyve Sektörü (67 milyon dolar artış), Sebze Sektörü (67 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (66 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (61 milyon dolar artış) ve Balıkçılık-Su Ürünleri Sektörü (53 milyon dolar artış) oldu. Yılın ilk aylarına göre Mart ayında Sert Kabuklu Meyveler Sektörü ihracat artış hızının yavaşlaması dikkat çekti.
Aynı dönemde ihracatın en çok gerilediği sektörler ise Tütün ve Mamulleri Sektörü (62 milyon dolar düşüş), Un Sektörü (24 milyon dolar düşüş), Kuru Meyve/Sebze Sektörü (9 milyon dolar düşüş), Makarna Sektörü (7 milyon dolar düşüş) ve Alkollü İçki Sektörü (4 milyon dolar düşüş) oldu.
2021 yılının ilk 3 ayında önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en çok artan sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (286 milyon dolar artış), Un Sektörü (159 milyon dolar artış), Hayvan Yemi Sektörü (145 milyon dolar artış), Nişasta Sektörü (109 milyon dolar artış) ve Pirinç Değirmenciliği Sektörü (59 milyon dolar artış) oldu.
İthalatın en çok düştüğü sektörler Makarna (112 milyon dolar düşüş), Şeker ve Şekerli Mamuller (25 milyon dolar düşüş), Sert Kabuklu Meyveler (8 milyon dolar düşüş), Canlı Hayvan Ticareti (6 milyon dolar düşüş) ve Sebze Sektörü (4 milyon dolar) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2021’in ilk 3 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız üç ülke 586 milyon dolar ile Irak, 402 milyon dolar ile Almanya ve 356 milyon dolar ile Rusya şeklinde sıralandı.
Bu 3 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %25,9’unu oluşturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve fındık püresi; Rusya içinse mandalina, domates ve alabalık oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 3 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 1.116 milyon dolar ile Rusya, 314 milyon dolar ile Ukrayna ve 251 milyon dolar ile Brezilya oldu. Rusya, Ukrayna ve Brezilya yapılan ithalat, toplam ithalatın %38,6’sını oluşturdu.
Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Ukrayna’dan dane mısır, soya fasulyesi ve buğday; Brezilya’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve ve sığır öne çıktı.