Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2021 yılının ilk 8 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 13,8 milyar dolar ihracat, 10,6 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2021’nin ilk 8 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %35,3 arttı.
Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk 8 ayında, yani 3’te 2’lik bölümünde ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %18,8 oranında artarak 13,8 milyar dolara, ithalat %14,6 artarak 10,6 milyar dolara ulaştı.
Ağustos ayında ithalatta büyük artış!
Aylık bazda bakıldığında Ağustos 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %38 artarak 1,74 milyar dolar, aylık ithalat ise %56,2 artarak 1,43 milyar dolar olarak gerçekleşti. Ağustos ayında, önceki yılın aynı ayına göre aylık ihracattaki artışın yanında, aylık ithalattaki oldukça büyük artış dikkat çekti.
İthalat, 2021 yılının ilk aylarında önemli bir artış eğilimindeydi. Nisan ayında, önceki yılın aynı ayına göre %25 artan aylık ihracat ve ithalat artış hızının yavaşlaması ile bu trendde değişim işareti görülmüştü. İhracat Mayıs ayında da belirgin şekilde artarken, 2021 yılında ilk kez Mayıs ayında ithalatın önceki yılın aynı ayına kıyasla gerilemesi, yılın başından bu yana devam eden yüksek ithalat trendinin değiştiğini göstermişti. İhracatın artması, ithalatın yavaşlaması yönündeki olumlu trend, Haziran ayında güçlenerek devam etti. Temmuz ve Ağustos aylarında ise bu trend değişti ve ithalattaki artışlar dikkat çekti.
Dış ticaret fazlası halen güçlü
2021 yılının başlarında ithalatın artış eğiliminde olmasından olumsuz etkilenen dış ticaret fazlası, yılın ilk dört ayında önceki yılın aynı döneminin gerisinde kalmıştı.
Mayıs verilerinin gelmesiyle birlikte 2021’de ilk kez dış ticaret fazlası, önceki yılın aynı döneminin üzerine çıkmış; 2021’in ilk 5 ayında, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %32,1 artarak 1,63 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
2021’in ilk 8 ayında ise dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre %35,3 artışla 3,16 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Birim ihracat değeri 2021’in ilk 8 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %1,8 artarak 1.091 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı dönemine göre %34,2 artışla 620 dolar/ton’a yükseldi.
Birim ithalat değerinin 2021’in başından beri yüksek seviyede devam etmesi olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.
Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler
2021’nin ilk 8 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Un (0,70 milyar dolar), Fındık İçi (0,70 milyar dolar) ve Makarna (0,49 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,7’sini oluşturdu.
Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Soya Fasulyesi (1,2 milyar dolar), Buğday (1,1 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (0,7 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %28,2’sini, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
Son dönemde yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. ürün olan Ayçiçek yağında ithalat trendi devam etti. Ayçiçek ve Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı.
2021 yılı Ağustos ayında en çok ihraç edilen ürünler Un, Makarna ve Dondurulmuş tavuk eti olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Buğday, Soya Fasulyesi ve Arpa oldu.
Ağustos ayında 263 milyon dolarlık Buğday ithalatı yapılması dikkat çekti.
Büyük ölçüde yem sektörü tarafından kullanılan Soya Fasulyesi’nin Haziran (246,9 milyon dolar), Temmuz (150,6 milyon dolar) ve Ağustos (158,1 milyon dolar) aylarındaki yüksek seviyedeki ithalatı dikkat çekti. Bu üründe, Mayıs-Ağustos aylarında 800 milyon doların üzerinde ithalat yapıldı.
En çok ihracat yapan sektörler
2021’in ilk 8 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Şeker ve Şekerli Mamuller (1.387 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler (1.359 milyon dolar), Yaş Meyve (1.270 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.063 milyon dolar) ve Balıkçılık ve Su Ürünleri (827 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %42,8’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Aynı dönemde Hayvan Yemi (2.950 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.897 milyon dolar), Un (1.355 milyon dolar), Kakao-Çikolata (506 milyon dolar) ile Tütün ve Mamülleri (327 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %66,2’si, yani 3’te 2’sinden fazlası bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.
Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2021’in ilk 8 ayında 3 milyar dolara yaklaşan hacim ile toplam ithalatın %27,8’ini, 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Sektörü, 2021’in ilk 8 ayında 1.897 milyon dolarlık ithalat ile toplam ithalatın %17,8’ini oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın Mayıs 2020 – Ocak 2021 döneminde neredeyse 2 katına çıkması ve döviz fiyatlarındaki hareketlilik, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların belirgin bir biçimde artması ve yüksek seviyede devam etmesiyle sonuçlandı.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2021 yılının ilk 8 ayında önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (305 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (302 milyon dolar artış), Balıkçılık ve Su Ürünleri Sektörü (231 milyon dolar artış), Beyaz Et Sektörü (184 milyon dolar artış) ve Sebze Sektörü (151 milyon dolar artış) oldu.
Aynı dönemde ihracatın gerilediği tek sektör Tütün ve Mamulleri Sektörü (101 milyon dolar düşüş) oldu. Kuru Meyve/Sebze, Un Sektörleri ihracatı yılın ilk 4 ayında; Makarna sektörü yılın ilk 7 ayında önceki yıla kıyasla gerideydi. Mayıs ayından itibaren bu sektörlerdeki ihracatın toparlanması dikkat çekti.
2021 yılının ilk 8 ayında önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en çok artan sektörler Hayvan Yemi Sektörü (536 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (387 milyon dolar artış), Kakao ve Çikolata Sektörü (94 milyon dolar artış), Un Sektörü (69 milyon dolar artış) ve Ambalajlı Su Sektörü (33 milyon dolar artış) oldu.
İthalatın en çok düştüğü 5 sektör Makarna (177 milyon dolar düşüş), Şeker ve Şekerli Mamuller (64 milyon dolar düşüş), Tütün ve Tütün Mamulleri (38 milyon dolar düşüş), Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (33 milyon dolar düşüş) ve Canlı Hayvan Ticareti Sektörü (29 milyon dolar düşüş) ve oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2021’in ilk 8 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (1.636 milyon dolar), Almanya (1.109 milyon dolar), Rusya (903 milyon dolar), ABD (717 milyon dolar) ve İtalya (529 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %35,5’ini oluşturdu.
Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve kiraz; Rusya içinse alabalık, şeftali ve mandalina oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 8 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (2.276 milyon dolar), Brezilya (1,277 milyon dolar), Ukrayna (572 milyon dolar), ABD (542 milyon dolar) ve Malezya (517 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %48,8’ini oluşturdu.
Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta dane mısır, buğday ve soya fasulyesi oldu.