Türkiye’nin tarım, gıda ve içecek sektörü yılın ilk beş ayında 11,22 milyar dolar ihracat, 8,3 milyar dolar ithalat yaptı.
Dış Ticaret Dengesi, Ocak-Mayıs döneminde yüzde 886.5 artışla 2,92 milyar dolar fazla verdi.
Mayıs ayında buğday ithalatı yüzde 58,9, ham ayçiçeği yağı yüzde 34,4 ve mısır dane ithalatı yüzde 7,8 geriledi.
Yılın ilk 5 ayında en fazla fındık içi, buğday unu ve rafine ayçiçeği yağı ihraç edilirken, en fazla ithal edilen ürünler ise buğday, soya fasulyesi ve ham ayçiçeği olarak sıralandı.
Bu dönemde en fazla ihracat Irak, Almanya ve Rusya’ya yapılırken, en fazla ithalat ise Rusya, Ukrayna ve Brezilya’dan yapıldı.
"Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Veri Paneli"ne göre, bu yılın ilk 5 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü geçen yıl aynı döneme göre yüzde 7,45 artışla 11,22 milyar dolar ihracat ve yüzde 23,26 düşüşle 8,3 milyar dolar ithalat yaptı. Ocak-Mayıs döneminde Dış Ticaret Dengesi 2,92 milyar dolar fazla verdi.
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan Dış Ticaret Verileri’ne göre, Mayıs 2024 itibarıyla aylık temelde ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 11,27 artışla 2,3 milyar dolar olurken, ithalat ise geçen yıl aynı döneme göre yüzde 33,7 azalarak 1,81milyar dolar oldu.
Mayıs ayında buğday ithalatı yüzde 58,9, ham ayçiçeği yağı yüzde 34,4 ve mısır dane ithalatı yüzde 7,8 geriledi.
Yılın ilk 5 ayında Dış Ticaret Dengesi fazla verdi
Yılın ilk 5 ayında tarım, gıda ve içecek sektöründe Dış Ticaret Dengesi geçen yıl aynı döneme yüzde 886.5 artışla 2,92 milyar dolar fazla verdi. Geçen yıl Ocak-Mayıs döneminde Dış Ticaret Dengesi 0.37 milyar dolar açık vermişti. Mayıs ayı itibarıyla aylık bazda ise Dış Ticaret Dengesi 490 milyon dolar fazla verdi.
Yılın ilk 5 ayında birim ihracat değeri geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 7,65 düşüşle 1.224 dolar/ton oldu. İthalat birim değeri ise geçen yıl aynı dönemle karşılaştırıldığında yüzde 2,33 artışla 613 dolar/ton oldu.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2024 yılının ilk 5 ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 605,6 milyon dolar ile fındık içi aldı. Bu ürünü 603,7 milyon dolar ile buğday unu ve 375,6 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı izledi. Bu ürünler, Ocak-Mayıs dönemi itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 14,15’ini oluşturdu.
Aynı dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 839,4 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 774 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 375,6 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu üç ürün, Ocak-Mayıs dönemi itibarıyla toplam ithalatın yüzde 23,96’sını oluşturdu.
Mayıs ayı itibarıyla ihracat ve ithalatta durum
Aylık temelde değerlendirildiğinde, mayıs ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 139,9 milyon dolar ile fındık içi alırken, bu ürünü 122,5 milyon dolar ile buğday unu ve 88,6 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı izledi.
Aynı ayda en fazla ithal edilen ürünler ise 144,6 milyon dolar ile buğday, 116,7 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı ve 116,6 milyon dolar ile mısır dane olarak sıralandı.
İthalatta ilk iki sıradaki Rusya ve Ukrayna sıralaması değişmedi
Bu yılın ilk 5 ayında yapılan ithalatta ilk sırayı 839,4 milyon dolar ile buğday aldı. Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke olmayı sürdürdü. Bu dönemde, Rusya’dan 641,5 milyon dolar ve Ukrayna’dan 172,3 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapıldı. Bu iki ülkenin toplam buğday ithalatındaki payı yaklaşık yüzde 96,9 oldu. Aynı dönemde 9,6 milyon dolar buğday ithalatıyla Moldova üçüncü sırada yer aldı.
Aylık temelde bakıldığında ise mayıs ayındaki 144,6 milyon dolarlık buğday ithalatının 126,2 milyon dolarlık kısmı Rusya’dan yapıldı. Rusya’nın ardından Ukrayna’dan 17,1 milyon ve Romanya’dan 900 bin dolarlık buğday ithalatı yapıldı.
Yılın ilk 5 ayında buğdaydan sonra 774 milyon dolar tutarında soya fasulyesi ve 547,3 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sırayı 499,5 milyon dolar ile Brezilya alırken, bu ülkeyi Ukrayna (138,5 milyon dolar) ve ABD (71,6 milyon dolar) takip etti. Yılın ilk 5 ayında 547,3 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithalatı yapılırken, sıralama 278,7 milyon dolar ile Ukrayna, 233,4 milyon dolar ile Rusya ve 15,7 milyon dolar ile Sırbistan oldu.
Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 3 üründe ithalatın büyük bölümü Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.
En fazla ihracat ve ithalat yapan sektörler
Bu yılın ilk 5 aylık dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 1.288 milyar dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla Sert Kabuklu Meyveler sektörü (1.074 milyon dolar), Yaş Meyve sektörü (979 milyon dolar), Balıkçılık ve Su Ürünleri sektörü (744 milyon dolar) ve Bitkisel Yağ sektörü (718 milyon dolar) takip etti.
Şeker ve Şekerli Mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payı yüzde 13,49, Sert Kabuklu Meyveler sektörünün yüzde 11,25, Yaş Meyve sektörünün yüzde 10,25, Balıkçılık ve Su Ürünleri sektörünün yüzde 7,79 ve Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 7,52 oldu.
Yine aynı dönemde en fazla ithalat 2.337 milyar dolar ile Hayvan Yemi sektöründe yapıldı. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler; Bitkisel Yağ (1.386 milyar dolar), Un (983 milyon dolar), Kakao ve Çikolata (516 milyon dolar) ve Canlı Hayvan Ticareti (301 milyon dolar) sektörleri olarak sıralandı.
Hayvan Yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payı yüzde 35,14, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 20,84, Un sektörünün yüzde 14,77, Kakao ve Çikolata sektörünün yüzde 7,76 ve Canlı Hayvan Ticareti sektörünün 4,53 oldu.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
Bu yılın ilk 5 ayında geçen yıl aynı döneme kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 308 milyon dolar ile (yüzde 40,27 artış) ile Sert Kabuklu Meyveler sektörü geldi. Bu sektörü 153 milyon dolar ile (yüzde 18,56 artış) Yaş Meyve sektörü, 152 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektörü (yüzde 13,36 artış), 94 milyon dolar ile (yüzde 14,48 artış) Balıkçılık ve Su Ürünleri sektörü ve 89 milyon dolar ile (yüzde 21,44 artış) Makarna sektörü izledi.
Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör 404 milyon dolar ile (yüzde 36,04 düşüş) Bitkisel Yağ sektörü oldu. Ayrıca Sebze sektörü 89 milyon dolar (yüzde 14,29 düşüş), Bakliyat sektörü 45 milyon dolar (yüzde 15,75 düşüş), Beyaz Et sektörü 29 milyon dolar (yüzde 10,8) ve Tohumculuk sektörü 9 milyon dolar (yüzde 4,48 düşüş) geriledi.
İthalatın arttığı ve azaldığı sektörler
Bu yılın ilk 5 ayında geçen yıl aynı döneme göre, ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 157 milyon dolar ile (yüzde 43,8 artış) Kakao ve Çikolata sektörü oldu. Bu sektörün ardından Sert Kabuklu Meyveler sektörü 38 milyon dolar (yüzde 24,5 artış), Tohumculuk sektörü 30 milyon dolar (yüzde 16,8 artış), Alkollü İçecekler sektörü 12 milyon dolar (yüzde 10,7 artış) ve Meyve Suyu sektörü 6 milyon dolar ile (yüzde 82,2 artış) ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler olarak sıralandı.
Bu dönemde ithalatı en çok düşen sektörler ise 1.203 milyon dolar ile (yüzde 55,1 düşüş) Un sektörü, 572 milyon dolar ile Bitkisel Yağ sektörü (yüzde 29,2 düşüş), 483 milyon dolar ile Hayvan Yemi sektörü (yüzde 17,1 düşüş) 180 milyon dolar ile Bakliyat sektörü (yüzde 47,2 düşüş) ve 139 milyon dolar ile (yüzde 75,3 düşüş) Pirinç Değirmenciliği sektörü oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
Bu yılın ilk 5 ayında dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 1.482 milyar dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat 839 milyon dolar ile Almanya’ya, 667 milyon dolar ile Rusya’ya, 636 milyon dolar ile ABD’ye ve 457 milyon dolar ile İtalya’ya yapıldı. Yılın ilk 5 ayında, bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,37’sini oluşturdu.
Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 1.516 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 956 milyon dolar ile Ukrayna, 714 milyon dolar ile Brezilya, 494 milyon dolar ile ABD ve 349 milyon dolar ile Malezya izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 48,54’ünü oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sıralamasında Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu iki ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 29,78’ine denk düştü.
Türkiye, yılın ilk 5 ayında en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a buğday unu, dondurulmuş tavuk eti ve kırmızı mercimek, Almanya’ya fındık içi, ambalajlı fındık ile fındık püresi ve Rusya’ya ise alabalık, mandalina ve şeftali ihraç etti.
Türkiye aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, ham ayçiçeği, ayçiçeği küspesi, Ukrayna’dan ham ayçiçeği yağı, mısır danesi ve buğday, Brezilya’dan soya fasulyesi, kahve ve sığır ithal etti.
NOT: TÜİK’in açıkladığı Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ndeki hesaplamalara 01 ve 24 fasılları arasındaki tüm Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTIP) kalemleri ile 29’uncu fasıl ve 35’inci fasıldan seçili ürünler dâhil edilmiştir.