Türkiye’nin tarım, gıda ve içecek sektörü yılın ilk 7 ayında 14,52 milyar dolar ihracat, 14,13 milyar dolar ithalat yaptı.
Ocak - Mayıs ve Ocak - Haziran dönemlerinde açık veren Dış Ticaret Dengesi, Ocak - Temmuz döneminde 390 milyon dolar fazlayla artıya geçti.
Temmuz ayında sığır ithalatı yüzde 644 oranında arttı. Temmuz ayında durum buğday ihracatındaki büyük artış da dikkat çekti.
Yılın ilk 7 ayında en fazla un, rafine ayçiçeği yağı ve fındık içi ihraç edilirken, en fazla ithal edilen ürünler ise buğday, soya fasulyesi ve ham ayçiçeği olarak sıralandı.
Bu dönemde en fazla ihracat Irak, Almanya ve Rusya’ya yapılırken, en fazla ithalat ise Rusya, Ukrayna ve Brezilya’dan yapıldı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre, bu yılın ilk 7 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü geçen yıl aynı döneme göre, yüzde 5,3 artışla 14,52 milyar dolar ihracat ve yüzde 18,01 artışla 14,13 milyar dolar ithalat yaptı. Dış Ticaret Dengesi, Ocak -Temmuz döneminde artıya döndü. Sektör, söz konusu dönemde 390 milyon dolar fazla verdi.
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan Dış Ticaret Verileri’ne göre, yılın ilk 7 ayında ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 5,3, ithalat ise yüzde 18,01 arttı.
Temmuz 2023 itibariyle aylık temelde ise ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 36,43 artışla 2,29 milyar dolara çıkarken, ithalat ise yüzde 6,97 yükselişle 1,67 milyar dolar oldu. Temmuz ayında, buğday ithalatı yüzde 44,2 artarken, soya fasulyesi ithalatı yüzde 11,1 düştü.
Temmuz ayında sığır ithalatında büyük artış
Temmuz ayında en dikkat çekici gelişme sığır ithalatındaki büyük artış oldu. Bu ayda sığır ithalatı yüzde 644 oranında arttı. Yılın ilk 7 ayında toplam 468,1 milyon dolar tutarında sığır ithalatı yapılırken, sadece Temmuz ayındaki sığır ithalatının tutarı 106,7 milyon dolar oldu. Temmuz ayındaki bu ithalatta en büyük pay 39 milyon dolarla Brezilya’ya ait olurken, bu ülkeyi 13,7 milyon dolarla Uruguay ve 9,3 milyon dolarla Almanya izledi.
Ocak - Temmuz döneminde Dış Ticaret Dengesi artıya döndü
Bu yılın ilk 7 ayında tarım, gıda ve içecek sektöründe Dış Ticaret Dengesi yönünü artıya çevirdi. Ocak - Mayıs ve Ocak - Haziran dönemlerinde sırasıyla 390 milyon ve 230 milyon dolar açık veren Dış Ticaret Dengesi, Ocak - Temmuz döneminde 390 milyon dolar fazla verdi. Her ne kadar Ocak - Temmuz döneminde sektör dış ticaret fazlası verse de geçen yıl Ocak - Temmuz döneminde 1,81 milyar dolar olan dış ticaret fazlası bu yıl aynı dönemde yüzde 78,52 gerilemiş oldu.
Yılın ilk 7 ayında birim ihracat değeri geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 4,17 yükselişle, 1.235 dolar/ton oldu. İthalat birim değeri ise geçen yıl aynı dönemle karşılaştırıldığında yüzde 13,1 düşüşle, 603 dolar/ton oldu.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2023 yılının ilk 7 ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 817 milyon dolar ile un aldı. Bu ürünü 562,2 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı ve 510,6 milyon dolar ile fındık içi izledi. Bu ürünler, Temmuz ayı itibariyle toplam ihracatın yaklaşık yüzde 13,01’ini ini oluşturdu.
Aynı dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 2 milyar 568 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 1 milyar 237 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 991 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yüzde 33,9’unu oluşturdu.
Temmuz ayında durum buğday ihracatındaki artış dikkat çekti
Aylık temelde değerlendirildiğinde, Temmuz ayında durum buğday ihracatındaki büyük artış dikkat çekti. İhracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 469,2 milyon dolar ile durum buğday alırken, bu ürünü, 135,6 milyon dolarla buğday unu ve 97 milyon dolar ile kiraz izledi.
Aynı dönemde, en fazla ithal edilen ürünler ise 264,4 milyon dolar ile buğday, 153,6 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 106,7 milyon dolar ile sığır olarak sıralandı.
İthalatta Rusya ve Ukrayna ilk sıradaki yerini korudu
Bu yılın ilk 7 ayında yapılan ithalatta ilk sırayı 2 milyar 568 milyon dolar ile buğday aldı. Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke olmayı sürdürdü. Bu dönemde, Rusya’dan 1 milyar 854 milyon dolar ve Ukrayna’dan 672,8 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapıldı. Bu iki ülkenin toplam buğday ithalatındaki payı yaklaşık yüzde 98’i buldu.
Aylık temelde bakıldığında ise Temmuz ayındaki 264,4 milyon dolarlık buğday ithalatının 199,4 milyon doları; yani yüzde 75,4’ü Rusya’dan yapıldı. Rusya’yı, 65 milyon dolar ile Ukrayna (yüzde 24,5) ve 304 bin dolar ile (yüzde 0,11) Güney Kore izledi.
Temmuz ayı itibarıyla yılın ilk 7 ayında buğdaydan sonra 1 milyar 237 milyon dolar tutarında soya fasulyesi ve 991 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sırayı 716,5 milyon dolar ile Brezilya alırken, bu ülkeyi Ukrayna (384 milyon dolar) ve ABD (116,1 milyon dolar) takip etti. Ayçiçeği yağında ise sıralama 637,4 milyon dolar ile Ukrayna, 337,5 milyon dolar ile Rusya ve 15,1 milyon dolar ile Bulgaristan oldu.
Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 3 üründe ithalatın büyük bölümünün Rusya ve Ukrayna’dan yapılmasına devam edildi.
En fazla ihracat ve ithalat yapan sektörler
Bu yılın 7 aylık dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 1 milyar 551 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla Bitkisel Yağ sektörü (1 milyar 467 milyon dolar), Yaş Meyve sektörü (1 milyar 158 milyon dolar), Makarna sektörü (1 milyar 53 milyon dolar) ve Sert Kabuklu Meyveler sektörü (1 milyar 20 milyon dolar) takip etti.
Şeker ve Şekerli Mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payı yüzde 12,47, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 11,80, Yaş Meyve sektörünün yüzde 9,31, Makarna sektörünün yüzde 8,47 ve Sert Kabuklu Meyveler sektörünün yüzde 8,20 oldu. Böylece, bu beş sektörün toplam ihracattaki payı yüzde 36’yı buldu.
Yine aynı dönemde en fazla ithalat 3 milyar 733 milyon dolar ile Hayvan Yemi sektöründe yapıldı. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler; Un (2 milyar 775 milyon dolar), Bitkisel Yağ (2 milyar 433 milyon dolar), Bakliyat (516 milyon dolar) ve Kakao ve Çikolata (489 milyon dolar) sektörleri olarak sıralandı.
Hayvan Yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payı yüzde 30,73, Un sektörünün yüzde 22,84, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 20,03, Bakliyat sektörünün yüzde 4,25 ve Kakao ve Çikolata sektörünün yüzde 4,02 oldu. Bu dönemde toplam ithalatın yüzde 70,3’ü bu 5 sektör tarafından yapıldı.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
Bu yılın ilk 7 ayında geçen yıl aynı döneme kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 444 milyon dolar ile (yüzde 73,1 artış) Makarna sektörü geldi. Bu sektörü 220 milyon dolar ile (yüzde 17,67 artış) Bitkisel Yağ sektörü, 198 milyon dolar ile (yüzde 14,61 artış) Şeker ve Şekerli Mamuller sektörü, 145 milyon dolar ile (yüzde 27,01 artış) Sebze sektörü ve 86 milyon dolar ile (yüzde 62,66 artış) Tohumculuk sektörü izledi.
Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör, 207 milyon dolar ile (yüzde 36,11 düşüş) Beyaz Et sektörü oldu. Ayrıca Süt ve Süt Ürünleri sektörü 204 milyon dolar (yüzde 50,05 düşüş), Hayvan Yemi sektörü 73 milyon dolar (yüzde 15,56 düşüş), Salça ve Konserve sektörü 52 milyon dolar (yüzde 10,44 düşüş) ve Canlı Hayvan Ticareti sektörü 23 milyon dolar (yüzde 36,92 düşüş) geriledi.
Bu yılın ilk 7 ayında geçen yıl aynı döneme göre, ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 785 milyon dolar ile (yüzde 39,5 artış) Un sektörü oldu. Bu sektörün ardından, Canlı Hayvan Ticareti sektörü 410 milyon dolar ile (yüzde 541,2 artış), Pirinç Değirmenciliği Sektörü 236 milyon dolar (yüzde 1.168,3 artış), Bakliyat sektörü 208 milyon dolar ile (yüzde 67,6 artış) ve Bitkisel Yağ Sektörü de 171 milyon dolar (yüzde 7,6) ile ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler olarak sıralandı.
Bu dönemde ithalatı en çok düşen sektörler ise 12 milyon dolar ile (yüzde 33,2 düşüş) Kuru Meyve/Sebze sektörü, 5 milyon dolar ile (yüzde 16,5 düşüş) Yumurtacılık sektörü ve yine 1 milyon dolar ile Hayvan Yemi sektörü oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
Bu yılın ilk 7 ayında dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 1 milyar 616 milyon dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat, 1 milyar 50 milyon dolar ile Almanya’ya, 1 milyar 10 milyon dolar ile Rusya’ya, 954 milyon dolar ile ABD’ye ve 669 milyon dolar ile İtalya’ya yapıldı. Yılın ilk 7 ayında, bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,4’ünü oluşturdu.
Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 3 milyar 693 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 2 milyar 261 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 174 milyon dolar ile Brezilya, 636 milyon dolar ile ABD ve 592 milyon dolar ile Malezya izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 59,13’ünü oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sıralamasında Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu iki ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 42,13’üne denk düştü.
Türkiye, en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a un, dondurulmuş tavuk eti, kırmızı mercimek; Almanya’ya ambalajlı fındık, fındık içi, kiraz, Rusya’ya ise alabalık, mandalina ve tohumluk ayçiçeği ihraç etti.
Türkiye aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, dane mısır, ham ayçiçeği; Ukrayna’dan buğday, ham ayçiçeği yağı, soya fasulyesi ve Brezilya’dan ise soya fasulyesi, kahve ve sığır ithal etti.
NOT: TÜİK’in açıkladığı Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ndeki hesaplamalara 01 ve 24 fasılları arasındaki tüm Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTIP) kalemleri ile 29’uncu fasıl ve 35’inci fasıldan seçili ürünler dâhil edilmiştir.